Dzisiaj zastanowimy się nad tym, dlaczego utwór Leyenda (Asturias) z cyklu Pieśi Hiszpańskie Isaaca Albéniza posiada tak bardzo hiszpański charakter. Utwór oryginalnie był napisany na fortepian, ale obecnie znany jest dużo bardziej w transkrypcji gitarowej.
Mimo że Isaac Albéniz był Katalończykiem, a swoje najbardziej hiszpańskie utwory pisał w Londynie i Paryżu, sięgał do tradycji muzycznej Andaluzji, czyli flamenco.
Asturias (Leyenda), utwór, który dzisiaj bierzemy na warsztat, ma w sobie tego flamenco ogromnie dużo. Żeby zrozumieć, w jaki sposób kompozytor wprowadził je do muzyki fortepianowej, skupimy się na czterech elementach dzieła muzycznego: rytmice, melodyce, harmonii i fakturze.
Gdybyśmy chcieli bardzo ogólnie opisać formę utworu Asturias (Leyenda) Albéniza, moglibyśmy powiedzieć, że jest to budowa ABA’. Części skrajne są energiczne w charakterze i nawiązują do szybkiej odmiany flamenco, bulerias (części A i A’), a część środkowa jest spokojna i nawiązuje do powolnej malaguenii (część B).
Rytmika flamenco w Asturias
Po pierwsze, rytm. Muzyka flamenco oparta jest na tak zwanych compas, czyli “taktach” na 12. Akcenty w compas tworzą hemiolę: gdybyśmycompas podzielili na kilka taktów, to najpierw otrzymamy dwa takty na 3, a potem 3 takty na 2.
Dla mnie znalezienie się w tym rytmie było początkowo strasznie trudne. Słuchając tej muzyki nie byłam w stanie stwierdzić, gdzie jest “raz”, śledzić frazy i ogarniać formy utworu, do czasu, kiedy zobaczyłam film, w którym nauczycielka tańca uczy klaskać palmas, czyli akompaniament, który jest nieodłącznym elementem flamenco. Kiedy zaczęłam klaskać palmas do utworu Asturias, nagle uświadomiłam sobie w jaki sposób Albéniz przełożył flamenco na język muzyki fortepianowej.
Sekretem jest wewnętrzne wyczucie charakterystycznego dla bulerias rytmu i odnalezienie go w muzyce Albéniza. Z jednej strony ważna jest motoryka utworu, a z drugiej samo budowanie kolejnych fraz: dwie krótkie, jednotaktowe w metrum 3/4 i jedna długa, dwutaktowa, w której można “wydzielić” trzy części na 2/4. W ten sposób, w długości samej frazy chowa się hemiola, o której mówiłam wcześniej.
Melodyka w Asturias
Kadencja andaluzyjska to akordy oparte na pierwszych czterech dźwiękach skali frygijskiej, ale granej z góry na dół.
