Isaac Albéniz poprzez swoją twórczość przyczynił się do wypromowania muzyki hiszpańskiej na całym świecie. Od najmłodszych lat, kiedy koncertował jako cudowne dziecko, poprzez lata edukacji i dojrzałą działalność jako kompozytor i dyrygent promował kulturę i muzykę hiszpańską.
Isaac Albéniz - cudowne dziecko ucieka z domu
Pochodził z katalońskiego miasta Camprodon. Już jako czterolatek dawał pierwsze koncerty jako cudowne dziecko, a w wieku 7 lat zdał egzamin do Konserwatorium Paryskiego. W tamtym czasie była to taka szkoła marzeń dla wszystkich młodych aspirujących muzyków – jej absolwentami byli Georges Bizet, Claude Debussy czy Henryk Wieniawski. Niestety, profesorowie uznali, że siedem lat to trochę za mało, żeby studiować w Konserwatorium i Isaac Albéniz nie został przyjęty.
Dwa lata później jego ojciec – pracownik urzędu celnego – uznał, że najwyższy czas rozkręcić pianistyczną karierę syna. Jako że charakter jego pracy wymagał częstych podróży zagranicznych, zabierał ze sobą Isaaca, który miał okazję grać koncerty w obu Amerykach i Europie.
Istnieje nawet legenda, jakoby Isaac Albéniz miał na to tournée uciec z domu i przedostać się do Ameryki na statku płynącym do Buenos Aires. Historię tę można włożyć między bajki, mimo że nie jest ona zupełnie bezpodstawna, bo młody Isaac wielokrotnie próbował uciec z domu.
Edukacja Albéniza
Po powrocie z tournée, w wieku 16 lat, zahaczył na krótko o konserwatorium w Lipsku. Następnie przeniósł się do Brukseli, gdzie mógł studiować, korzystając z królewskiego stypendium. W pogoni za edukacją pojechał do Budapesztu. Bardzo zależało mu na studiach u Ferenza Liszta, ale niestety, akurat wtedy Liszt siedział w Weimarze i z lekcji nic nie wyszło. Wrócił do Barcelony, gdzie poznał Felipe Pedrella. Jest to bardzo ważna postać dla hiszpańskiej sceny muzycznej XIX wieku; Pedrell nazywany jest ojcem muzyki hiszpańskiej. Właśnie on zainspirował Isaaca Albéniza do tworzenia muzyki nawiązującej do hiszpańskich muzycznych tradycji i folkloru. W ten sposób właśnie, dzięki inspiracji płynącej z hiszpańskiej tradycji powstał utwór Asturias (Leyenda) – preludium do fortepianowego cyklu Pieśni hiszpańskie op. 232.
Dojrzała twórczość Albéniza
Dziełem życia Albeniza jest suita Iberia – 12 fortepianowych impresji nawiązujących do hiszpańskich tańców, kultury i tradycji muzycznej. Całość trwa około 90 minut i obejmuje cztery tomy po 3 utwory w każdym. Iberia jest dziełem bardzo wymagającym technicznie. Uznana została za arcydzieło i zwieńczenie twórczości Albeniza.
Isaac Albéniz grał na fortepianie i głównie na ten instrument komponował. Jednakże nawiązując do muzyki tradycyjnej starał się na fortepianie imitować brzmienie gitary. Między innymi właśnie dlatego jego utwory brzmią tak specyficznie i od razu kojarzą nam się z Hiszpanią. Naśladowanie gitarowej faktury pozwoliło gitarzystom (między inymi Francisco Tárredze) łatwo transkrybować utwory Albéniza. Istnieje wiele utworów Albéniza znanych bardziej z transkrypcji, niż z oryginalnej wersji fortepianowej.
Utwory Albéniza brzmią specyficznie i od razu kojarzą nam się z Hiszpanią
Muzyka sceniczna i symfoniczna Albéniza
Poza muzyką fortepianową już we wczesnej młodości pisał zarzuelas, czyli popularne w hiszpanii operetki – humorystyczne utwory sceniczne. Te doświadczenia przekuł potem na większe dzieła sceniczne, m. in. opery Pepita Jiménez, czy Henry Clifford. W swoich licznych podróżach koncertowych przez pewien czas zatrzymał się w Londynie, gdzie stał się dosyć popularny. Od pewnego bogatego anglika dostał zlecenie na trylogię oper arturiańskich: Merlin, Lancelot i Ginewra, z których ukończył jedynie tę pierwszą. W założeniu miała to być odpowiedź na wagnerowski Pierścień Nibelunga, ale niestety się nie udało.
Z utworów orkiestrowych Albéniza trzeba pamiętać o Rapsodii Hiszpańskiej (1887) i suicie Catalonia (1899). Albeniz jest też autorem przepięknego koncertu fortepianowego, Concierto fantástico a-moll, op. 78, który, mimo że mało znany, może śmiało stawać w szranki z Koncertem a-moll Griega, czy Koncertem b-moll Czajkowskiego.
Naśladowcy Albéniza
Koniec życia Albéniz spędził przy boku żony w Paryżu. Przyjaźnił się między innymi z Claudem Debussym i Mauricem Ravelem, którzy inspirowali się jego estetyką brzmieniową.
Tuż przed śmiercią został przez Francuzów odznaczony Orderem Narodowym Legii Honorowej. Jest pochowany w Barcelonie na cmentarzu Montjuïc.
Jego intensywna działalność w charakterze kompozytora, pianisty i dyrygenta wypromowała muzykę hiszpańską w Europie i na całym świecie. Dlatego też, dla uczczenia pamięci kompozytora, w 1997 roku stworzono Fundację Isaaca Albéniza, która promuje muzykę hiszpańską.
