Prowadzi kanał na YouTube, gdzie zamieszcza filmy przybliżające postaci najważniejszych kompozytorów. Związany jest z Spółdzielnią Muzyczną Contemporary Ensemble oraz organizuje festiwal muzyki dawnej Radix Poloniae.
Krzysztof Penderecki (ur. 23 listopada 1933 w Dębicy, zm. 29 marca 2020 w Krakowie) – polski kompozytor, który w latach 60-tych XX wieku przyczynił się do powstania sonoryzmu.
Skandal wokół Pendereckiego
Drzwi do krajowej i międzynarodowej sławy otworzyło mu kreatywne nagięcie zasad (lub innymi słowy oszustwo) podczas Konkursu Kompozytorskiego w 1959 roku. Wbrew regulaminowi zgłosił na to wydarzenie 3 prace (zamiast jednej), co zostało odkryte dopiero w momencie ogłaszania wyników (prace nadsyłano anonimowo). Okazało się, że trzy pierwsze nagrody (utwory: Strofy, Emanacje oraz Psalmy Dawida) przypadły właśnie Krzysztofowi Pendereckiemu.
Sonoryzm
Kompozytor dość szybko stanął niejako na czele światowej awangardy muzycznej, przesuwając granice tego, czym jest dźwięk. W swoich utworach wynajdywał coraz to nowsze i bardziej radykalne sposoby wydobywania odgłosów z instrumentów jak stuknięcia, szurnięcia, uderzenia. Dla tak radykalnie nowego języka muzycznego stworzył też nową, graficzną notację z licznymi strzałkami (najniższy lub najwyższy dźwięk), grubymi kreskami (klastery) czy wijącymi się liniami (glissanda).
Z tych eksperymentów zrodził się sonoryzm, czyli nurt muzyczny, w którym podstawowym elementem utworu jest barwa. Barwa, czyli właśnie różne, złożone i oryginalne sposoby wydobywania dźwięku i tworzenie z nich płaszczyzn brzmieniowych. Sonoryzm zainteresowany był przede wszystkim nowymi technikami wykonawczymi i odcinał się od znaczenia (dźwięki nie miały przedstawiać radości lub smutku, były jedynie zjawiskami słuchowymi).
Utwory z tego okresu to m.in.: Anaklasis, De natura Sonoris, Fluorescencje, Polymorphia, Ofiarom Hiroszimy – Tren.
Przełamanie awangardy
Krzysztof Penderecki dość szybko zauważył, że tworzenie katalogu nowych brzmień nie mających połączenia z jakąkolwiek treścią go nie interesuje. Z tego powodu skomponował nowe dzieło: Pasję wg. św Łukasza. Pasja to utwór opisujący mękę i śmierć Jezusa Chrystusa i uważa się, że najdoskonalsze Pasje w historii napisał J.S. Bach. To przeświadczenie jest tak głębokie, że od czasów Bacha nikt nie napisał żadnej Pasji. Łatwo możemy więc zrozumieć oburzenie środowiska, kiedy młody polski kompozytor sięga po ten gatunek, ponieważ tym ruchem zdecydował się postawić siebie na równi z wielkim mistrzem Baroku. Dodatkowo Pasja wg św. Łukasza używa zarówno środków tradycyjnych jak i brzmień sonorystycznych, aby wyrazić konkretną treść pozamuzyczną (historię ostatnich chwil Jezusa), co dla pozostałych sonorystów było zdradą ideałów.
Nawiązania do tradycji
Tym posunięciem Krzysztof Penderecki jasno zadeklarował swoje przywiązanie do wartości tradycyjnych, chrześcijańskich i patriotycznych. Zaczął tworzyć sztukę, która pozostawała w dialogu z przeszłością i na nowo ożywiała i interpretowała uniwersalne wartości. W swoich utworach często stosował cytaty znanych pieśni (np. Święty Boże w Polskim Requiem) i konsekwentnie „mieszał” dawny i nowy język muzyczny, aby stworzyć muzykę pełną napięcia i nasyconą treścią. Z biegiem czasu w jego twórczości pojawiało się coraz więcej tradycyjnie rozumianej harmonii i melodii. Najważniejsze dzieła kompozytora to wielkoobsadowe utwory wokalno-instrumentalne angażujące kilkuset wykonawców i komponowane na szczególne okazje (np. Siedem Bram Jerozolimy skomponowany na Jubileusz 3000 lat Świętego Miasta).
Utwory z tego okresu: Polskie Requiem, Te Deum, Credo, Siedem Bram Jerozolimy.
Gatunki w twórczości Pendereckiego
Twórczość Pendereckiego bogata jest w niemal wszystkie gatunki muzyczne. Pisał głośne i rozpoznawalne opery (Diabły z Loudun, Ubu Rex, Raj Utracony, Czarna Maska) ale też muzykę kameralną (kwartety, tria, sekstety). Odnajdujemy w jego twórczości liczne utwory na orkiestrę kameralną (sinfonietta, serenada), chór (Veni Creator, Benedictus, Agnus Dei) lub koncerty instrumentalne. Jego twórczość została również używa w wielu filmach, z których najbardziej rozpoznawalnymi są Lśnienie Stanleya Kubricka oraz Katyń Andrzeja Wajdy.
Penderecki i metafora labiryntu
Krzysztof Penderecki jako bodajże pierwszy artysta bardzo dbał o swój wizerunek medialny i konsekwentnie go budował poprzez swoje wywiady i koncerty. Tak radykalną i bezkompromisową muzyką fascynował następne pokolenia twórców, wśród których jest też Jonny Greenwood z zespołu Radiohead. Ostatnią metaforą, jakiej używał na opisanie swojego życia był labirynt. Mówił, że komponując wchodzi do labiryntu i często gubi drogę. Sporo wysiłku potrzebuje, żeby ją odnaleźć i często trafia na ślepe uliczki.
Dzięki takiej pracy i poszukiwaniom Krzysztof Penderecki zmienił muzykę. Nasycił ją nowymi brzmieniami, które następnie powiązał z tradycją poprzednich epok i w ten sposób stworzył nowy język dla swoich dzieł.