Opera w 4 aktach do muzyki Giacomo Pucciniego.
Libretto stworzyli Luigi Illica i Giuseppe Giacosa na podstawie zbioru opowiadań Henri Murgera Sceny z życia cyganerii
Postaci:
Rodolfo – poeta
Mimi – szwaczka
Marcello – malarz
Musetta – śpiewaczka
Schaunard – muzyk
Colline – filozof
Benoit – właściciel kamienicy
Alcindoro – radca
Cyganeria – Akt I
Rodolfo, Marcello, Schaunard i Colline to artyści, którzy z oszczędności wynajmują razem mieszkanie. Jako że artystyczne zawody nie są zbyt opłacalne, bardzo często są kompletnie spłukani. Tak też jest tym razem – nie mają pieniędzy na jedzenie, ani na opał – a właśnie panuje duży mróz. Na szczęście pojawia się Schaunard, który właśnie zarobił kasę. Przynosi jedzenie i wszyscy zasiadają do uczty.
Pieniądze wywęszył właściciel kamienicy, któremu artyści wiszą za czynsz. Ci jednak nie mają zamiaru zapłacić. Upijają właściciela i wyrzucają go za drzwi. Umawiają się, że spędzą wieczór na mieście (oczywiście za pieniądze, które miały iść na czynsz).
Wychodzących kolegów słyszy ich sąsiadka Mimi, która zakochana jest w Rodolfo. Idzie do niego pod pretekstem zapalenia świecy. Rodolfo, chcąc ją zatrzymać u siebie na dłużej, gasi swoją świeczkę. W ciemności szukają klucza do mieszkania Mimi i zakochują się w sobie.
Cyganeria – Akt II
Dołączają do reszty towarzystwa w restauracji. Kiedy tam przebywają, pojawia się była dziewczyna Marcello, Musetta, w towarzystwie starego radcy Alcindoro. Zauważa Marcello i stara się zwrócić na siebie jego uwagę, później udaje, że ma ciasne buty i wysyła radcę do szewca. Korzysta z okazji, że radcy nie ma w pobliżu i godzi się z Marcello. Kiedy przychodzi co do zapłaty za posiłek, wszystkie koszta każą zapisać na rachunek nieobecnego tam radcy i wychodzą z restauracji.
Cyganeria – Akt III
Mimi poszukuje Rodolfa, który ją porzucił. Rozmawia z Marcello, który mówi jej, że Rodolfo śpi w gospodzie, później sam rozmawia z Rodolfo. Okazuje się, że Rodolfo boi się faktu, że Mimi umiera na gruźlicę. Nie chce widzieć jej umierającej w biedzie, z tego powodu postanawia ją opuścić. Ma nadzieję, że Mimi znajdzie bogatego zalotnika, który umożliwi jej życie w lepszych warunkach. Rozmowę słyszy Mimi, której obecność zdradza kaszel. Para się godzi i postanawia zostać ze sobą do wiosny. Tym czasem Marcello kłóci się z Musettą – on jest o nią zazdrosny, a ona związek z Marcello odczuwa jako ograniczanie jej swobody.
Cyganeria – Akt IV
Rodolfo i Marcello znowu są samotni – Mimi związała się z bogatym wicehrabią, Musetta odeszła od Marcello, ale utrzymuje z nim kontakt. Przychodzi do mieszkania i przynosi wieści – Mimi opuściła wicehrabiego i żyje na ulicy, bez dachu nad głową. Musetta przyprowadza ją ze sobą do mieszkania, przyjaciele zastawiają wszystko co mają żeby kupić dla niej leki i posyłają po lekarza. Niestety jest już za późno i Mimi umiera.