Jest rok 1870. Ośmioletni Achilles (ach, jak bardzo on nienawidzi tego imienia!) właśnie wprowadził się z mamą do nowego domu.
Nie jest to w zasadzie ich dom, tylko mieszkanie ciotki. Tamto wcześniejsze opuszczali w pośpiechu. Nie zdążyli się nawet dobrze spakować. Pamiętał tylko słowa taty: w Cannes będziecie bezpieczni.
Tata został w Paryżu, żeby walczyć z Prusakami. Już za nim tęsknił. Ale przecież nie będzie się kleił, przecież jest mężczyzną i musi się zaopiekować mamą i siostrzyczką.
No i mieszkanie ciotki nie jest takie złe, bo w salonie stoi duży, brązowy fortepian.
Początek kariery Debussy’ego
W rodzinie Debussych nie było tradycji muzycznych. Zdarzyło się jednak tak, że 7 letni Claude zaczął uczyć się grać na fortepianie – i to z dobrym efektem. Robił szybkie postępy i w wieku 10 lat został przyjęty do Konserwatorium Paryskiego.
Wprawdzie studiował fortepian, bardziej ciągnęło go jednak w stronę kompozycji. Miał dużo nowatorskich pomysłów, które nie mieściły się w głowach wykładowcom Konserwatorium. Przez to Debussy nie uzyskał aprobaty paryskiego światka muzycznego i bardzo trudno było mu wypromować własną twórczość.
Nagroda Rzymska
Mimo to nawet najbardziej konserwatywni wykładowcy uczelni nie mogli odmówić mu talentu, kiedy stanął w szranki o Nagrodę Rzymską. Wygrał konkurs na najlepszą kompozycję (była to bardzo tradycyjnie brzmiąca kantata “Cudowne dziecko”) i dzięki temu mógł pojechać na stypendium do Rzymu. Spędził 2 lata snując się po Villi Medici i w tym czasie napisał jedynie cykl “Zapomnianych pieśni” (Ariettes oubliées) do tekstów Verlaine.
Clair de Lune
Początkowo tworzył głównie małe formy – pieśni i miniatury na fortepian. Pośród nich znalazł się jeden z najpopularniejszych utworów Debussyego, “Światło księżyca”, czyli “Clair de lune”. Jest to trzecia część suity fortepianowej, zatytułowanej Suita bergamaska. Debussy przez 15 lat uważał ten cykl za zbyt mało znaczący do publikacji, utwór światło dzienne ujrzał dopiero w 1905 roku.
Podróż do Rosji
Pamiętacie Nadieżdę von Meck, bogatą wdowę która wspierała Czajkowskiego? Będąc w Paryżu zatrudniła liczącego 18 lat Debussy’ego go jako nauczyciela fortepianu dla swoich córek. Zabrała go nawet ze sobą w podróż do Rosji! Za sprawą Nadieżdy Claude Debussy wysłał Czajkowskiemu do oceny swoje utwory, ale Czajkowski jak zwykle wszystko skrytykował.
Muzyka zaczyna się tam, gdzie słowo jest bezsilne – nie potrafi oddać wyrazu; muzyka jest tworzona dla niewyrażalnego.
Claude Debussy
Expo w Paryżu
1889 rok to Światowe Expo w Paryżu – Wystawa Światowa, z której okazji powstała między innymi wieża Eiffla. Na tej ekspozycji Debussy miał okazję posłuchać jawajskiego gamelanu. To, wraz ze wspomnianą podróżą do Rosji) się odbiło na harmonice w utworach Debussy’ego (między innymi w utworze Pagody z Estampes).
Utwory na orkiestrę
W 1893 koledzy z branży wybrali go na członka Narodowego Stowarzyszenia Muzycznego (Société Nationale de Musique) – ważnej organizacji mającej na celu promowanie francuskiej muzyki.
Popołudnie Fauna
Właśnie w tym okresie powstał poemat symfoniczny “Popołudnie Fauna”. Obecnie jest (obok Clair de Lune) jednym z bardziej rozpoznawanych utworów Debussy’ego. Ówcześni krytycy nie byli mu jednak przychylni. Jeden z nich napisał nawet, że ów tytułowy Faun miał bardzo kiepskie popołudnie.
Pożyteczniej jest wstać wcześniej, by obejrzeć wschód słońca, niż słuchać Symfonii Pastoralnej Beethovena.
Claude Debussy
Nokturny
Mimo nieprzychylnych recenzji Debussy nie poddawał się i nadal pisał na orkiestrę. Stworzył między innymi “Noktuny” – trzyczęściowy utwór na orkiestrę, o programowych tytułach Nuages (Chmury), Fêtes (Uroczystości) i Sirènes (Syreny). Do stworzenia tego utworu zainspirowały Debussy’ego impresjonistyczne obrazy Jamesa Abbotta McNeill Whistlera.
La Mer
Kontynuując tę orkiestrową podróż Debussy stworzył utwór, który (UWAGA!) musicie, ale to naprawdę musicie zapamiętać. Jego tytuł to Morze. Jest on środkowym i najbardziej znanym utworem z orkiestrowego tryptyku (Nocturnes-La Mer-Images). Debussy starał się w nim oddać charakter morza przy pomocy barw instrumentów. Jego 3 części noszą programowe tytuły:”Od świtu do południa na morzu”, “Gra fal”, “Rozmowa wiatru i morza”.
Debussy i opera
Claude Debussy dosyć wcześnie w karierze zetknął się z muzyką Wagnera. W wieku 25 lat był na przedstawieniu Tristana i Izoldy Wagnera, rok później pojechał do Bayreuth na festiwal wagnerowski. Bardzo mu się spodobało, ale stwierdził, że nie tędy droga. Wagner dla niego był “pięknym zachodem słońca, który niektórzy pomylili ze świtem” – uważał że muzyka Wagnera doskonale podsumowuje dotychczasowe osiągnięcia w dziedzinie muzyki i nie należy go naśladować ani próbować rozwijać jego idei, tylko wymyślić coś nowego.
Wagner jest jak piękny zachód słońca, który pomylono ze wschodem.
Claude Debussy
Peleas i Melizanda
Rozpoczynał kilka projektów operowych, ale tylko jeden z nich – “Peleas i Melizanda” doczekał się ukończenia. Jej premiera w 1902 roku wywołała skrajnie różne reakcje paryskiej publiczności – jedni byli zachwyceni, drudzy (ci o bardziej tradycyjnym guście) oburzeni. Wykładowcy konserwatorium zakazywali wręcz swoim studentom oglądanie tej opery. Wiadomo – zakaz to jednocześnie najlepsza zachęta, więc o dziele Debussy’ego było głośno, szczególnie pośród paryskiej cyganerii.
Paryska Bohema
Debussy przyjaźnił się z kompozytorem Erikiem Satie. Obaj byli częścią muzycznej bohemy Paryża, nie zgadzającej się z konserwą z Konserwatorium. Być może za sprawą Satiego Debussy zaczął chodzić na spotkania Stowarzyszenia Apaczów, do którego należeli też Maurice Ravel, Igor Stravinski i Manuel de Falla. Apacze z Ravelem na czele wsparli Debussy’ego po premierze Peleasa i Melisandy i wsparciem tym ugruntowali jego sukces.
24 Preludia
W dojrzałym okresie życia stworzył cykl 24 preludiów (podobnie jak Bach i Chopin). Każde z preludiów opatrzone jest programowym tytułem. W tych preludiach pojawia się większość charakterystycznych dla Debussyego środków kompozytorskich: nagłe zwroty harmoniczne, wykorzystanie pentatoniki, wprowadzanie równoległych akordów i bogata, wielowarstwowa faktura.
Koniec życia
Claude Debussy zmarł na raka w pierwszych dniach I wojny światowej. Pochowano go – podobnie jak Chopina – na cmentarzu Pere Lachaise. Z powodu wojny nie żegnały go tłumy, a bombardowanie Paryża zniszczyło jego nagrobek.
Uznawany jest za twórcę impresjonizmu w muzyce. Sam jednak bardzo nie lubił tego określenia i twierdził, że chce stworzyć coś innego niż dotychczasowa muzyka, a samo słowo “impresjonizm” nie oddaje istoty jego sztuki. W każdym razie dokonał wyłomu w muzyce romantyzmu, który pozwolił jej wkroczyć w XX wiek.
Kantata, którą Debussy wygrał Nagrodę Rzymską była „ L’enfant prodigue”, czyli „Syn Marnotrawny”.