Dzieciństwo Beethovena

Jako jedyny z Klasyków Wiedeńskich jest Niemcem, a nie Austriakiem. Urodził się w Bonn. Pochodził z muzycznej rodziny — dziadek był kapelmistrzem, a ojciec śpiewakiem na dworze elektora Kolonii w Bonn. Miał trudne dzieciństwo. Rodzina klepała biedę, a ojciec nadużywał alkoholu. Johann Beethoven, zafascynowany młodym Mozartem, chciał z Ludwiga zrobić cudowne dziecko. Chłopak uczył się gry na klawikordzie, organach, skrzypcach i altówce; jak głosi legenda jeden z jego nauczycieli, Tobias Pfeiffer, cierpiał na bezsenność i zachodził do Beethovenów w środku nocy, wyciagał pięciolatka z łóżka i kazał ćwiczyć.

W wieku 9 lat ojciec posłał Ludwiga na naukę do kierownika teatru operowego w Bonn, Christiana Gottloba Neefe, który dał Ludwigowi gruntowne wykształcenie muzyczne.

Ogólne wykształcenie Ludwiga jednak kulało, bo konieczność podjęcia pracy zarobkowej w charakterze organisty już w 11 roku życia ograniczyło jego możliwość edukacji. Wykształcenie ogólne zdobywał biorąc prywatne lekcje.

W Bonn pracował jako muzyk dworski i poszerzał swoje doświadczenie w zakresie kompozycji. Wtedy właśnie powstały zalążki Ody do radości do tekstu Schillera.

Wyjazd do Wiednia

Jako 17-latek stał się głową rodziny – po śmierci matki, ze względu na chorobę alkoholową ojca, musiał zająć się braćmi. Z tego względu nie mógł zostać we Wiedniu, kiedy przybył tam po raz pierwszy, żeby uczyć się u Mozarta. Na stałe udało mu się wyjechać do Wiednia dopiero w wieku 21 lat, kiedy to niestety Mozart już nie żył.

Wtedy to podjął naukę u Haydna. Nie trwała ona długo – Beethoven zrezygnował z nauki, bo Haydn zbytnio ingerował w jego utwory. Później uczył się też u Johannesa Albrechtsbergera i Antonio Salieriego.

Po wyjeździe do Wiednia zarabiał wydając własne utwory i udzielając lekcji fortepianu. Dzięki temu poznał wpływowych ludzi z możnych rodzin, którzy stali się jego mecenasami. Przez większość życia nie pracował na etacie, ale był freelancerem. Działał jako wolny muzyk, wspierany przez książąt Lichnowskiego, Lobkowitza, Waldsteina, Esterhazego i austriackiego arcyksięcia Rudolfa.

Pasmo porażek

Stracił słuch, ale mimo to nie przestał komponować. Utrata słuchu była dla Beethovena tragedią, która odbiła się gorzkim piętnem na całym jego życiu – borykał się z depresją, miał myśli samobójcze, odseparował się od otoczenia i uciekł w tworzenie muzyki. Tragedia, jaką przeżywał, uwieczniona jest w zeszytach konwersacyjnych, za pomocą których porozumiewał się z otoczeniem, oraz w liście do braci, zwanym „testamentem heiligenstadzkim”.

Jego relacje z kobietami były skomplikowane i nieszczęśliwe – jego wybranki serca pochodziły zawsze z wyższych sfer, i nawet jeśli w jakimś stopniu odwzajemniały uczucie kompozytora, małżeństwo nigdy nie wchodziło w grę. Zakochany był w  Josephine Brunsvik, którą uczył gry na fortepianie i Therese Malfatti, której dedykował utwór znany dziś jako Dla Elizy. Zakochał się też w hrabinie Giulietcie Giudicardi,której zadedykował Sonatę Księżycową.

 Adoptował swojego bratanka Karla, którego bezskutecznie usiłował wykształcić na muzyka. Przez 5 lat sądził się z jego matką o prawo do opieki nad chłopakiem. Swoją nadopiekuńczością i nieprzyjemnym sposobem bycia doprowadził młodego człowieka do próby samobójczej.

Tych przykrych wydarzeń nie osłodził fakt, że w 1815 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela Wiednia.

Symfonie Beethovena

Beethoven w porównaniu z Haydnem i  Mozartem nie komponował wiele – 9 symfonii w porównaniu do 104 napisanych przez Haydna to, mówiąc delikatnie, mało. Każda z nich wprowadza jednak do tej formy coś nowego – począwszy od zamiany menueta na scherzo, poprzez programowość, aż po nowatorskie wówczas wykorzystanie chóru.

Beethoven zafascynowany był ideałami rewolucji francuskiej. Swoją 3 Symfonię Es-dur początkowo chciał zadedykować Napoleonowi Bonaparte, ale po jego koronacji zmienił dedykację i poświęcił ja “pamięci wielkiego człowieka”. Symfonia ta opatrzona została później tytułem Eroica.

Najbardziej rozpoznawalnym fragmentem z twórczości Beethovena jest początek 5 Symfonii – tak zwany “motyw losu”. Motyw ten pojawia się w całym utworze i łączy ze sobą poszczególne części.

Geniusz wizjoner

Za życia sławny był przede wszystkim jako doskonały pianista i improwizator, przynajmniej do czasu, kiedy utrata słuchu uniemożliwiła mu publiczne występy. Dlatego też jego twórczość obfituje w sonaty, koncerty i wariacje na fortepian. Oprócz tego tworzył muzykę kameralną – kwartety smyczkowe i tria fortepianowe, pieśni i miniatury. Jedna jedyna opera Fidelio powstała prawdopodobnie dlatego, że młodemu kompozytorowi napisanie dzieła scenicznego otwierało drogę do kariery. W przypadku Beethovena jego ścieżka poszła zupełnie w innym kierunku – w stronę wielkiej symfoniki. Jego 9 symfonii zmieniło kształt gatunku i poszerzyło znaczenie orkiestry symfonicznej.

Postać Beethovena zmieniła sposób postrzegania profesji kompozytora – z rzemieślnika, za jakiego uchodził kompozytor do tej pory, zmienił się on w artystę, twórcę natchnionego. Według słów Beethovena muzyka nie miała służyć wyłącznie rozrywce, ale miała być sposobem wyrażania emocji i głębokich idei.